İçindekiler
Öfke kontrolü, oldukça hafif kızgınlık seviyesinden başlayarak hiddet seviyesine göre değişkenlik gösteren yoğunluğun meydana geldiği bir duygudur. Öfke kontrol problemleri, genellikle her çocukta, ergenlik dönemlerinde ve yetişkin bireylerde en fazla görülen durumlardan bir tanesidir. Bireyler hem kendisini hem de tepkilerini kontrol etmekte zorluk çekiyor, haklı olmasına rağmen haksız durumunda oluyor, ilişkilerde süregelen problemlerle karşı karşıya kalıyor ve pişmanlık durumları yaşıyorsa öfke kontrolü problemi yaşanmaktadır. Öfke kontrolünde en önemli amaç öfkenin yok edilmesi değil, bunun aksine öfkeyi sağlıklı bir şekilde göstermektir.
Öfke Kontrolü Bozukluğu Nedir?
Öfke, bireylerin kendilerini tehdit altında hissetmeleri durumunda doğal içgüdü olarak sergilemiş olduğu duygusal tepkidir. Öfke kontrolünün zorlaştığı durumlarda bireyler başta kendisi olmak üzere karşı tarafı incitecek ya da zarar verecek tepkileri hem söyleyebilir hem de yapabilir. Bu durumların oluş şekline öfke bozukluğu ismi verilmektedir. Buna göre öfke bir bozukluk olarak değil, öfkenin gösterilme şekli, kontrol altında tutulamama durumları ve öfke belirtilerinin incitici ve zarar verici durumlar sonucunda gösterilmesi öfke kontrol bozukluğu olarak tanımlanmaktadır.
Öfke Kontrol Bozukluğunun Belirtileri
Aşağıda maddeler halinde sıralanmış olan belirtilerin bir ya da birden fazlasını görmeniz durumunda, geç kalmadan uzmanlardan destek almak faydalı olacaktır.
- Ebeveynler ya da arkadaş ortamlarında öfke problemlerinin olduğunun ifade edilmesi
- Günlük hayatta süregelen kızgınlık hissi
- Öfke sebebiyle sürekli olarak iş ve sosyal ortamlarda arkadaşlarla anlaşmazlıklar içinde olmak
- Öfke nedeniyle saldırgan durumda olma,
Öfke kontrol belirtileri arasında yer almaktadır. Bireylerde belirtilerin bir ya da birden fazla olması durumunda, öfke kontrolü hakkında uzmanlardan destek almalıdır. Öfke, her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Genellikle öfke sonucu inançları ve nasıl davranması gerektiği konusunda sergilemiş olduğu tutum, öfkenin dışarı atılmış bir duruşudur. Genellikle öfke, dışa yönelmiş, içe yönelmiş ve pasif olmak üzere üç farklı kategoriye ayrılmaktadır.
- İçe yönelen öfke
Bireylerin kendi yönettiği öfke türüdür. Genellikle kendi hakkında olumsuz konuşma ya da olaylar nedeniyle kendini suçlama durumlarıdır. İçe yönelen öfke durumunda bireyler kendilerini cezalandırmak amacıyla, mutlu olduğu durum ya da olaylardan kendilerini izole ederler.
- Dışa yönelen öfke
Öfke belirtilerinin görüldüğü duygusal davranış biçimidir. Genellikle dışa yönelen öfke durumları küfretmek, bağırmak, bulunduğu alandaki eşyaları kırmak ya da fiziksel ya da sözel olarak karşıdakine tacizde bulunma durumlarıdır.
- Pasif Öfke: Bireylerin görmüş olduğu memnuniyetsizlik durumlarını gizli yollarla ya da dolaylı yollarla sergileme durumlarıdır. Pasif öfke gösteren bireyler genellikle kaba, kırıcı sözler söylerken bunlara ek sessiz kalma durumları ve alaycı tavırlar sergileyebilmektedir.
Öfke Kontrol Bozukluklarının Nedenleri
Öfkeye neden olabilecek en yaygın durumlar şu şekildedir:
- Yaş
- Stres
- Madde kullanımı
- Aile sorunları
- Depresyon
- İletişim becerilerinde zayıflık
- Finansal problemler
Bazı durumlarda epilepsi nedeniyle meydana gelen beyin hastalıkları sonucunda öfke kontrol bozuklukları meydana gelebilmektedir. Epilepsi türlerinden bazılarında tipik belirtileri genellikle bayılmalarla değil öfke patlamalarıyla seyretmektedir. Bu konuda destek alınmadığı durumlarda davranış problemleri meydana gelebilmektedir.
Öfke Kontrolünü Sağlamak İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
Bireylerin kendilerini öfkeli hissetmeleri durumunda uygulayabilecekleri farklı yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler ise şu şekildedir:
- Mola: Gün içinde gerçekleşen yoğun tempo durumlarında mola vermek gerekir. Kısa molalar öfke kontrolünün sağlanmasına yardımcı olurken, sinirlilik durumlarını da engeller.
- Konuşmadan önce düşün: Öfkeyi tetikleyecek olaylardan sonra sergilenmiş olan cümle ya da hareketler sonucunda pişmanlık hissi duyulmaktadır. Bu nedenle kendini ifade etmeden önce birkaç dakika düşünmek öfke kontrolü için son derece önemlidir. Bu sadece birey için değil aynı zaman da karşı taraf içinde bir fırsattır
- Gevşeme: Öfke kontrolünde en fazla tercih edilen yöntemlerden bir tanesi de nefes alma egzersizleridir. Sakinleşmeye yardımcı olacak cümleleri tekrarlamak ya da mutlu olduğunuz anları hayal etmek gevşemeye yardımcı olacaktır. Özellikle severek dinlenilen müzik ya da kendi hayatınızı kaleme aldığınız günlükler, gevşemeye yardımcı olacaktır.
- Öfkeyi ifade etmek: Öfkegösterilen davranış şekillerine verilen tepki değildir. Bunun aksine öfkenin gösteriş şekli durumu etkiler. Bu nedenle öfkenizi duygunuzu sakin ve kırıcı sözler kullanmadan ifade etmek faydalıdır.
- Egzersiz yapmak: Fiziksel aktiviteler, öfkeye neden olabilecek stresin azaltılmasında önemli rol oynar. Yaşanan yoğun stresle birlikte öfke hissinin ortaya çıkması bireylere zarar verir. Bunun önüne geçmek için yapılacak fiziksel aktiviteler öfkenin kontrol edilmesi için son derece önemlidir.
